KOMETY

KOMETA – małe ciało niebieskie poruszające się w układzie planetarnym, które na krótko pojawia się w pobliżu gwiazdy centralnej. Ciepło tej gwiazdy powoduje, że wokół komety powstaje koma, czyli gazowa otoczka. W przestrzeń kosmiczną jądro komety wyrzuca materię, tworzącą dwa warkocze kometarne – gazowy i pyłowy, skierowane pod różnymi kątami do kierunku ruchu komety. Gazowy warkocz komety jest zawsze zwrócony w kierunku przeciwnym do gwiazdy, co spowodowane jest oddziaływaniem wiatru słonecznego, który zawsze jest skierowany od gwiazdy. Pyłowy warkocz składa się z drobin zbyt masywnych, by ciśnienie promieniowania mogło znacząco zmienić kierunek ich ruchu.

Kometa wykazuje aktywność, kiedy przebywa w pobliżu gwiazdy, a potem znika w odległych rejonach układu planetarnego, gdzie przyjmuje postać zamarzniętej kuli skalno-lodowej. Jądro komety zbudowane jest z mieszaniny pyłów i drobnych odłamków skalno-lodowych, składających się z lodu wodnego, zestalonego dwutlenku węgla, amoniaku i metanu.

f3b0e743-ced4-4b41-b033-afa12288a7c5.jpe

KOMETA HALLEYA

Najstarsze udokumentowane zapisy komety Halleya pochodzą z Chin z 613 p.n.e. Kometa Halleya krąży po wydłużonej eliptycznej orbicie wokół Słońca. Okres obiegu wynosi średnio 76 lat. Ruch komety podlega perturbacjom ze strony planet Układu Słonecznego (głównie Jowisza i Saturna), co sprawia, że okres obiegu ulega czasem zmianom. Gdy kometa zbliża się do planety, siła grawitacyjna nadaje jej przyspieszenie, natomiast gdy się oddala, spowalnia. Najkrótszy ze zmierzonych okresów obiegu komety Halleya wyniósł 74,5 roku; po zaobserwowaniu w listopadzie 1835 powróciła już w kwietniu 1910. Najdłuższy zaobserwowany czas obiegu komety wyniósł ponad 79 lat; w latach 1145 do 1301 miał miejsce obieg, kiedy to kometa powróciła po 79 latach i prawie 1 miesiącu.

W XX wieku kometa dwukrotnie zbliżyła się do Słońca. 20 maja 1910 roku minęła Ziemię w odległości zaledwie 0,15 au (22 440 000 km)[3], osiągając wielkość obserwowaną 0m [4]. Na porannym niebie jej warkocz kometarny rozciągał się na 120°, od gwiazdozbioru Byka do Orła [4]. Zbiegiem okoliczności, w tym samym roku była obserwowana jeszcze jaśniejsza kometa jednopojawieniowa C/1910 A1 (Wielka Kometa Styczniowa.

Kolejne zbliżenie do Słońca miało miejsce w roku 1986. Warunki do obserwacji z Ziemi były najbardziej niesprzyjające w ciągu ostatnich 2000 lat – kometa zbliżyła się do Słońca z przeciwnej strony niż nasza planeta[5]. Podczas tego zbliżenia do Słońca kometa Halleya stała się jednak przedmiotem badań wysłanych w tym celu sond kosmicznych: Wega 1 i Wega 2, Giotto, Suisei, Sakigake i ICE. Przeprowadzono wiele pomiarów składu chemicznego głowy komety, jej warkocza i jądra, które zostało sfotografowane przez sondę Giotto. Po raz pierwszy naukowcy uzyskali zdjęcia jądra z odległości kilkuset kilometrów

Kometa ponownie przejdzie przez peryhelium swojej orbity w 2061 roku.

kometa-Halleya-orbita-i-polozenie-w-Ukla

PLANETOIDY

Planetoida to ciało niebieskie o małych rozmiarach (od kilku metrów do czasem ponad 1000 km), obiegające gwiazdę (w szczególności Słońce), posiadające stałą powierzchnię skalną lub lodową, bardzo często – przede wszystkim w przypadku planetoid o mniejszych rozmiarach i mało masywnych – o nieregularnym kształcie, często noszącym znamiona kolizji z innymi podobnymi obiektami.

W grudniu 2020 roku znanych było ponad 1 mln planetoid (w tym ponad 540 tys. ponumerowanych, z czego ponad 22 tys. ma także nazwy własne)[a], z których większość porusza się po orbitach nieznacznie nachylonych do ekliptyki, pomiędzy orbitami Marsa i Jowisza – w tzw. głównym pasie planetoid. Jeszcze większa zapewne jest liczba planetoid w Pasie Kuipera, jednak odkryto dotychczas niewielką ich część, a nachylenie ich orbit do ekliptyki może być znaczne.